Bất lực với trộm điện

Trong năm 2010, Tổng Công ty Điện lực TPHCM đã lập 2.611 vụ vi phạm ăn cắp điện với lượng điện năng thu hồi lên đến 15,84 triệu KWh, tương đương hơn 31 tỉ đồng.

Đây chỉ là những vụ ngành điện phát hiện, con số thực chắc còn lớn hơn nhiều. Giả định thực tế ăn cắp điện lớn hơn số vụ bị phát hiện nói trên vài lần thì mỗi năm, thất thoát điện năng chỉ riêng ở TPHCM cũng phải lên đến cả trăm tỉ đồng. Còn ở phạm vi cả nước, con số thất thoát điện sẽ là hàng ngàn tỉ đồng.

Sự thất thoát này làm ngành điện không thể hoàn thành chỉ tiêu giảm tổn thất điện năng. Năm 2010, tỉ lệ tổn thất điện năng của toàn ngành điện ở mức khoảng 10,25%, trong khi chỉ tiêu Bộ Công Thương phê duyệt là 10%. Gần đây, Chính phủ giao chỉ tiêu ngành điện giảm tỉ lệ tổn thất điện năng mỗi năm từ 1%-1,5% nhưng trong thực tế chỉ giảm được trung bình khoảng 0,6%/năm.

Bài toán hóc búa nhất đối với ngành điện hiện nay là phải “phủ” được “đỉnh tiêu thụ” vào giờ cao điểm của mùa khô khi thủy điện phát điện hạn chế, gặp hạn hán, nhu cầu sử dụng điện tăng. Để giải quyết “đỉnh tiêu thụ” này, có 2 phương án: Đầu tư nguồn phát điện dự phòng (không phải thủy điện) để “phủ đỉnh” hoặc “hạ đỉnh” bằng cách cắt điện một số khu vực. Trong tình thế này, ngành điện phải chọn phương án 2. Bởi chọn phương án “phủ đỉnh”, ngành điện phải chi ra số tiền quá lớn để đầu tư nguồn phát dự phòng, trong khi nguồn phát này chỉ sử dụng một vài thời điểm trong mùa khô của những năm gặp hạn hán (không phải năm nào cũng bị hạn). Hầu như không doanh nghiệp nào chọn phương án quá lãng phí này.

Vì vậy, cách tốt nhất là ngành điện phải đưa ra các biện pháp hữu hiệu để trị nạn ăn cắp điện. Khi hạn chế tối đa khách hàng sử dụng điện “miễn phí”, nhất là vào giờ cao điểm thì “đỉnh tiêu thụ” sẽ không quá cao và quá nhọn, áp lực cắt điện cũng sẽ không quá gay gắt như hiện nay.

Thật ra, ngành điện đã từng “đột phá” trị nạn ăn cắp điện bằng cách lắp điện kế điện tử ở TPHCM. Vì các công nghệ ăn cắp điện hiện nay không “qua mặt” được điện kế điện tử. Nhưng khi triển khai chương trình này, ngành điện lại mắc sai lầm dẫn đến phải thu hồi điện kế điện tử.

Ngành điện thừa nhận tình trạng ăn cắp điện đang ngày càng tinh vi và phức tạp nhưng nghịch lý là ngành điện có thể phát hiện đối tượng ăn cắp điện nhưng lại thường không đủ chứng cứ để chứng minh mình bị ăn cắp điện. Vì vậy, rất nhiều vụ ăn cắp điện tương đương hàng trăm triệu đồng, thậm chí hàng tỉ đồng nhưng hầu như ngành điện chưa đưa ra xử lý hình sự được vụ nào.

Khi nào đối tượng ăn cắp điện chỉ bị xử phạt hành chính, khả năng quản lý tài sản của ngành điện kém thì nạn ăn cắp điện vẫn còn, ngành điện còn thất thoát lớn, giá thành điện còn bất hợp lý do tổn thất cao, xã hội còn bị thiệt thòi.